Φόρουμ
http://fotisterzakis.gr/Keimena/01_proodos_ws_thysia.htm
Υπάρχει όμως μία πολύ πιο ειδική διαδρομή αυτής της έννοιας στη σκέψη των Horkheimer και Adorno. Ο πρώτος που χρησιμοποίησε σε παρόμοιο συμφραζόμενο τον όρο μίμηση, με μια ισχυρή μάλιστα σημασία που αποσκοπούσε στη διερεύνηση των οντολογικών θεμελίων της γλώσσας, ήταν ο Walter Benjamin, συνοδοιπόρος κι εφ’ όρου ζωής συνομιλητής με τα μέλη τής Κριτικής Σχολής. Ο Benjamin επεξεργάστηκε διεξοδικότερα αυτή την έννοια στο συντομότατο, όμως απροσμέτρητα σημαντικό, δοκίμιό του «Για τη μιμητική ικανότητα»11, την κρισιμότερη ίσως χειρονομία εναντίωσης σε όλη τη φορμαλιστική γλωσσολογία τού εικοστού αιώνα. Όπως συμβαίνει και αλλού στο ίδιο ή και σε άλλα έργα, είναι απολύτως βέβαιον ότι, μέσ’ από τις σχετικές σελίδες τής Διαλεκτικής του Διαφωτισμού, οι Horkheimer και Adorno συνομιλούν εσκεμμένα με τον ήδη νεκρό φίλο τους.
Όπως ήδη σημειώσαμε, η έννοια της μίμησης γνωρίζει μια έκλειψη στο μεταπολεμικό έργο των Μ. Horkheimer και Τ. W. Adorno. Στο έργο τού Marcuse η φροϋδική «αρχή της ηδονής» μοιάζει να καταλαμβάνει την αντίστοιχη θέση, όμως ο τεχνητός χαρακτήρας αυτής της έννοιας έχει κάτι το ψευδερμηνευτικό και χάνει μεγάλο μέρος από την παραστατική δύναμη, όπως άλλωστε και την πρωτεϊκή πολυσημία, που κομίζει ο όρος μίμηση. Επανεμφανίζεται ωστόσο αργά (1969) στην Αισθητική Θεωρία12, το τελευταίο ––και ανέκδοτο ενόσω ακόμη ζούσε–– έργο τού Adorno, στον περίφημο ορισμό τής τέχνης ως διαλεκτικής του κατασκευαστικού και του μιμητικού στοιχείου. Δύο σχεδόν δεκαετίες πριν, ένας γαλλοεβραίος συγγραφέας που θεωρήθηκε παράδοξος και σκοτεινός, του οποίου το όνομα συνδέθηκε από κάποιες απόψεις με εκείνο του Georges Bataille, ο Maurice Blanchot, αναζητώντας τον βιωματικό χώρο απ’ όπου εκπορεύεται η λογοτεχνία, απ’ όπου εκπορεύεται όλη η τέχνη, ως διαδικασία η οποία καθιερώνει μορφές αλλά και η οποία, ταυτόχρονα, εισάγει στον κόσμο μια ριζική ετερότητα προς όλες τις μορφές, υπέδειξε έναν τόπο, συγγενή όπως εύκολα φαίνεται μ’ εκείνον που η έννοια της μίμησης ήθελε να δηλώσει, τον οποίον ονόμασε «η αρχέγονη εμπειρία» της λογοτεχνίας: «Έτσι, το ποίημα είναι η καλύπτρα που καθιστά ορατή τη φωτιά, και την καθιστά ορατή ακριβώς επειδή την καλύπτει και την κρύβει. Το ποίημα, επομένως, δείχνει και φωτίζει, αυτό όμως το κάνει με το να κρύβει κι επειδή κρατά στο σκοτάδι εκείνο που μόνο από το σκοτάδι μπορεί να φωτιστεί, και διατηρώντας το σκοτεινό έως μέσα στη λάμψη την οποία το σκοτάδι αναγορεύει πρώτη».13
Στις δεκαετίες του 1960 και 1970 οι βρετανοί λεγόμενοι αντιψυχίατροι κλιμάκωσαν μιαν αποδόμηση της παραδοσιακής ψυχιατρικής γλώσσας σε συνδυασμό με μια κριτική στον θεσμικό χώρο του ψυχιατρείου και τού ιδρύματος εγκλεισμού, αποσαφηνίζοντας και διευρύνοντας την έννοια της εμπειρίας, στην οποία προσδίδουν, ξεκόβοντας ριζικά από την παράδοση τού αγγλικού εμπειρισμού, μια φαινομενολογική σημασία που κατάγεται από αυτήν του βιώματος (Erlebnis) στον Husserl. Η έννοια αυτή, όπως χρησιμοποιείται στο έργο των Ronald Laing και David Cooper14, μπορεί να προταθεί ως ομόλογη προς την έννοια της μίμησης, της οποίας τις σημασίες επιχειρήσαμε ν’ αναπτύξουμε εδώ. Όπως προειπώθηκε, η δυσκολία που προκύπτει από τη χρήση τέτοιων εννοιών είναι σχετική με το πρόβλημα των ορίων της γλώσσας και όλες, ως έννοιες, έχουν μια καταχρηστική σημασία στο βαθμό που ζητούν να υποδείξουν με τους όρους μιας γνώσης εννοιακής τον τόπο τής προ-εννοιακής καταγωγής κάθε γνώσης. Αυτό όμως το σημείο, όπως θα δούμε εν συνεχεία, συνιστά το επίκεντρο των πιο γόνιμων προβληματισμών, εκεί ακριβώς που η σκέψη ζυμώνεται βαθιά με τα ερωτήματα που της θέτει το γίγνεσθαι της ανθρώπινης ολότητας από τη σκοπιά ενός τραγικού παρόντος.
